Ma właściwości przeciwzapalne, pomaga na trawienie i pięknie pachnie. Ciekawe odmiany i uprawa tymianku cytrynowego

Spis treści:

• Tymianek cytrynowy – wielozadaniowa roślina
• Ciekawe odmiany tymianku cytrynowego
• Jak uprawiać tymianek cytrynowy?
• Jakie właściwości ma tymianek cytrynowy?

Tymianek cytrynowy – wielozadaniowa roślina

Historia leczniczego wykorzystywania ziela tymianku ma swoje początki w starożytnym Egipcie i Mezopotamii. W Grecji i Rzymie był już tak popularny, że stosowano go nie tylko w terapiach powszechnych przypadłości zdrowotnych, lecz także próbowano jego mocy w kuchni, podkreślając wartość kulinarną rośliny. Za swoje właściwości zdrowotne oraz smak i aromat tymianek zyskał wielką sławę. Gdy rozpowszechnił się w coraz dalszych zakątkach Europy, podejrzewano już, że rozwój jego uprawy oraz produkcja nowych, coraz ciekawszych i bardziej oryginalnych odmian będzie tylko kwestią czasu.

Przed laty tymianek na naturalnych stanowiskach rósł jak półkrzew, gęsty i średnio wysoki. Obecne odmiany macierzanki rosną nieduże, osiągają maksymalnie 40 cm wysokości i to dopiero w okresie kwitnienia. Najpiękniej rozwijają się na stanowiskach mocno nasłonecznionych. Ich sztywne, a jednocześnie delikatne gałązki otulone gęstwiną miniaturowych listków rosną wyraźnie ku górze, jednocześnie mocno rozkrzewiając się równo po obrysie głównej kępy. Im lepsze stanowisko, tym większe krzewinki tymianku udaje się uzyskać.

Pochodząca z obszarów basenu Morza Śródziemnego macierzanka rozwinęła się przez lata w wielu odmianach. W rodzimych ogrodach od lat niezmiennie wiodą prym okazy tymianku zwyczajnego oraz wąskolistnego. Tymianek cytrynowy, wielozadaniowa roślina do ogrodu o ciekawszym wybarwieniu i ożywczym zapachu, początkowo uznawana była za jedną z krzyżówek wyprodukowanych z wyżej wspomnianych roślin. Co ciekawe, prowadzone badania nad tą młodą rośliną sugerują, że nie jest to odmiana mieszańcowa, a całkowicie odrębny gatunek, który łączy walory ozdobne i cenne właściwości kulinarne, będąc jednocześnie aromatyzującą dania przyprawą oraz pełną południowego charakteru dekoracją.

Przeczytaj również: Najpiękniejsze rośliny na obwódki rabat. Proste w uprawie, zdobią ogród cały rok

Ciekawe odmiany tymianku cytrynowego

Wśród dostępnych odmian tymianku cytrynowego w szkółkach ogrodniczych w dziale z ziołami do ogrodowej uprawy można znaleźć gotowe sadzonki:

• Thymus x citrodorus 'Lime' – to odmiana o drobniutkich listkach w odcieniu głębokiej zieleni; w ich smaku dominuje nuta korzenna, z kolei zapach jest intensywnie ożywczy, limonkowy, po roztarciu bardzo długo pozostaje na dłoniach;
  
  
• Thymus vulgaris 'Aureus' – to zimozielony półkrzew o wzniesionych pędach, które rozrastają się szeroko, przez co jest doskonałą nisko-okrywową byliną o znaczeniu ozdobnym; jego listki są żółto-zielone, gęsto upakowane na każdej łodyżce, dlatego rozkrzewiając się, tymianek tworzy poduszkowate, zwarte, jaskrawiejące w słońcu plamy; doceniany za intensywny cytrynowy aromat oraz wyraźny, cytrusowy posmak;
  
  
• Thymus x citrodorus 'Variegata – oryginalnie ukształtowana krzewinka w formie kopczyka, z którego zwisają elastyczne, mocno ulistnione łodyżki; potrafi dorastać do nawet 50 cm wysokości, a jej kępy z łatwością przyjmują podobną szerokość, jeśli tylko mają dość słońca i trafią do spulchnionej ziemi z dodatkiem perlitu, takie połączenie zapewnia doskonałe dotlenienie bryły korzeniowej, a tym samym stymuluje wzrost części nadziemnej rośliny; odmiana 'Variegata' ma pstre, kremowo-zielone liście i bardzo intensywnie pachnie niedojrzałą cytryną.

Poszczególne odmiany tymianku cytrynowego różnią się m.in. wybarwieniem liści. Fot. Petra Richli/TommyIX/CanvaPro

Wszystkie te ciekawe odmiany tymianku cytrynowego do wzrostu potrzebują nade wszystko słonecznego stanowiska o lekkim, wapiennym podłożu, które łatwo się nagrzewa. Ogrodnicy sugerują, aby młode sadzonki wysadzać do gruntu w rozstawie 25 cm x 25 cm. W pierwszym roku po posadzeniu, gdy nadejdzie lato, należy regularnie podlewać przyjmujące się dopiero rośliny. Jednak w kolejnych latach dodatkowe nawadnianie nie jest konieczne, wręcz lepiej pozostawić sadzonki w nieco przesuszonym podłożu niż narazić je na przelanie podłoża.

Chcesz, aby wybrane przez ciebie odmiany tymianku cytrynowego rozrosły się w aromatyczne, zwarte kępy, wyglądające z daleka jak mięciusie poduszki, okrywające ogród niezwykłym kolorem? Musisz wiedzieć, jak zadbać o ich pielęgnację. To tylko kilka podstawowych zabiegów, ale mają one duże znaczenie dla równego wzrostu rośliny.

Jak uprawiać tymianek cytrynowy?

Zadbane krzewinki tymianku cytrynowego potrafią żyć nawet 10 lat, utrzymując estetyczny, półkulisty pokrój. Jednak w warunkach ogrodowych najczęściej sadzonki dorastają i dożywają ok. 5 lat, po tym czasie wymagając podziału, odmłodzenia i rozmnożenia. Tymianek cytrynowy najlepiej rośnie tam, gdzie ma najwięcej słońca i to najlepiej przez cały dzień. Nie znosi nadmiaru wilgoci, dużo mniej zaszkodzi mu krótkotrwałe przesuszenie niż przelanie.

Jeśli chcesz, aby sadzonki zdrowo rosły, miały dziesiątki intensywnie ulistnionych, zielonych łodyżek, koniecznie zwróć uwagę na podłoże. Tam, gdzie planujesz je posadzić, ziemia powinna być w miarę żyzna, bogata w próchnicę, a także musi dobrze się nagrzewać. Optymalny zakres pH dla tych roślin wynosi od 5,5 do 7,5, ale najlepsza jest gleba lekko zasadowa. Jeżeli podłoże w twoim ogrodzie ma średnią jakość, popraw parametry uprawowe w wybranym miejscu pod tymianek, wzbogacając je domowym kompostem i dodając wapno.

Jeśli zastanawiasz się, jak uprawiać tymianek cytrynowy na ziołowej minirabacie, podpowiem ci, abyś zrezygnował z dodatkowego nawożenia tej rośliny. Tymianek naturalnie jest przystosowany do radzenia sobie w niskiej jakości podłożu, suchym i skalistym, dlatego nadmiar składników odżywczych nie jest wskazany w jego codziennej pielęgnacji, a już z pewnością nie zachęci rośliny do silniejszego wzrostu. Ten efekt osiągniesz wówczas, gdy przypilnujesz przycinania lub uszczykiwania wierzchołków pędów.

Przycinanie przeprowadzaj po kwitnieniu, z kolei ręczne uszczykiwanie najlepiej zaplanować w maju, jeszcze zanim krzewinki tymianku zakwitną na różowo dziesiątkami drobniutkich kwiatków. Regularne odmładzanie rośliny sprawi, że będzie rosła zdrowiej, równomiernie się zagęści i wypuści dziesiątki świeżych liści. Nieprzycinany tymianek potrafi w niedługim czasie zmienić formę – staje się wówczas mocno wybujały, a jego długie pędy o niewielkim ulistnieniu drewnieją u podstawy, tracąc zarówno walory użytkowe, jak i ozdobne.

Jakie właściwości ma tymianek cytrynowy?

Tymianek to przede wszystkim smaczna przyprawa, która dodaje świeżości złożonym potrawom. Cytrynowy aromat przywodzi w nich na myśl śródziemnomorskie zachody słońca, zapach rozległych łąk i ciepłego morza. To wyjątkowa roślina, której od zarania dziejów przypisywano cenne właściwości nie tylko w zakresie kulinariów.

Tymianek cytrynowy ze względu na zawarte w roślinie fitoskładniki doceniono w medycynie ludowej i ziołolecznictwie. Wprowadzając go do diety w rozmaitej formie, zwiększasz dostępność witamin A, B, C oraz kwasu foliowego dla organizmu. Co więcej, tymianek to także cenne olejki eteryczne, flawonoidy, kwasy polifenolowe, związki garbnikowe oraz liczne składniki mineralne o wysokiej biodostępności.

Dzięki bogactwu prozdrowotnych substancji tymianek przyjmowany po odpowiednim przetworzeniu i wysyceniu tego, co w nim najzdrowsze, wykazuje silne działania przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Dawniej, napary ze świeżego tymianku stosowano przy problemach trawiennych (zaparciach, niestrawnościach) oraz nawracających nadkażeniach pęcherza moczowego. Gdy ktoś w domu cierpiał z powodu bólu gardła przy silnym zapaleniu krtani, podawano mu płukankę z tymianku, która z jednej strony łagodziła ból, z drugiej nawilżała i osłaniała podrażnione błony śluzowe. Tymianek cytrynowy warto wykorzystać do przygotowania domowego naparu, który pomoże zwalczyć uporczywy kaszel, zadziała rozkurczowo i pozwoli pozbyć się nagromadzonej wydzielony, działając wykrztuśnie w sposób kontrolowany.

Spośród wszystkich popularnych roślin użytkowych o wyrazistym, pociągającym aromacie to tymianek ma bardzo szerokie zastosowanie. Zwykle trafia do niewielkich pojemników: skrzynek, korytek wiejskich czy kompozycji kasetonowych, gdzie zakładany jest miniogródek ziołowy. Doskonale rozrasta się w towarzystwie szałwii, oregano, pietruszki i kolendry. Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, abyś przełamał schemat i idąc za radami architektów krajobrazu, odmienił monotematyczne spojrzenie na tymianek.

To przede wszystkim pięknie zieleniejąca się roślina, która doskonale pasuje do swobodnych form o szerokim, otwartym układzie. Możesz pomyśleć o tym, aby naturalistyczna, wiejska rabata łączyła się płynnie z zielenią przydrożną. Jeśli tworzysz ją niedalego linii ogrodzenia lub parkanu, dzielącego różne części ogrodu, dosadź wyższe gatunki np. malwy, kosmosy, irysy, ostróżki czy słoneczniki. Pomyśl o linii askamitek, które ciekawie otulą rabatę, rozważ też tradycyjne maciejki, łubiny, szałwię, dziewannę, kocankę, melisę i lubczyk. Takie mieszanie gatunków sprawia, że ogród wygląda, jakby nie tworzył go człowiek, ale wykształciła go od podstaw Matka Natura.

Kwitnący tymianek rosnący w gęstych kępach wzdłuż ścieżki wygląda bajecznie. Można dodać go również na wiejską rabatę lub tam, gdzie sporo jest zieleni, ale brakuje przełamujących kolorów i zapachów. Fot. igaguri_1/Westbur/CanvaPro

Tymianek pasuje zarówno do dzikich fragmentów ogródków, jak i na dekoracyjne, geometryczne grządki o ściśle określonym układzie. Idealnym połączeniem o ciekawym wyglądzie i bajecznym aromacie, płynnie rozłożonym w czasie wraz z terminem kwitnięcia, jest lawenda wąskolistna, ogórecznik lekarski, bazylia pospolina, szałwia lekarska oraz właśnie tymianek w cytrynowej odmianie. Nie masz przestrzeni do uprawy ogródka, ale prowadzisz miniuprawę na balkonie? Wysadź tymianek do doniczki. 

Chcesz mieć więcej aromatycznych sadzonek w swoim ziołowo-kwitnącym ogrodzie? Tymianek cytrynowy da się łatwo rozmnożyć. Wystarczy, że odetniesz kilka pędów o długości 10-12 cm, usuniesz liście wyrastające na niej poniżej węzła, a sadzonkę włóż do pojemnika z ukorzeniaczem, odczekaj chwilę, po czym "zaprawione" łodyżki przenieś do niewielkiej doniczki z żyzną ziemią i dobrym drenażem na dnie. Poczekaj aż pozyskane sadzonki puszczą pierwsze widoczne korzonki. Ważne, aby miały dostatecznie dużo światła. Po kilku tygodniach od posadzenia pędy powinny przyjąć się i rozwinąć, budując solidne korzonki na przyszły sezon. Dojrzałe sadzonki tymianku cytrynowego o mocnej bryle korzeniowej możesz sadzić w gruncie od wiosny do późnej jesieni. Zimą, ale dopiero po zamarznięciu wierzchniej warstwy gleby, warto okryć rośliny stroiszem lub niedużą warstwą kory.

Źródło: deccoria.pl

Przeczytaj również:

Długowieczna i trwała bylina okrywowa. Jak uprawiać bodziszek Wallicha?

Drogocenna roślina z owocami pełnymi witamin. Najlepsze odmiany i uprawa derenia jadalnego

Maliny z sadzonek długopędowych. Posadź w ogrodzie, zbierzesz dużo większe plony